* ارزيابي صحيح نسبت به برجام چيست؟

برجام موافقاني دارد و مخالفاني؛ به نظر من، هم موافقان و هم مخالفان، هر دو در بيان نظرات خودشان مبالغه ميکنند؛ اغراق‌گويي ميکنند؛ هم موافقاني که از برجام تمجيد ميکنند سخنانشان اغراق‌گونه است، هم مخالفاني که انتقاد ميکنند مبالغه ميکنند و گاهي اغراق ميکنند. به نظر من هيچ‌کدام جا ندارد.

 بله، برجام يک نقاط مثبتي دارد، يک نقاط منفي‌اي دارد؛ يک محسّناتي دارد، يک معايبي دارد؛ محسّناتش همان چيزهايي است که ما را وادار کرد و ترغيب کرد که به اين مذاکرات رو بياوريم؛ البتّه ميدانيد اين مذاکرات قبل از شروع دولت يازدهم آغاز شد که به‌خاطر همين مُرغِّبات بود؛ يعني جنبه‌هاي محسّناتي به نظر انسان ميرسيد که البتّه همه‌ي آن محسّنات تأمين نشد، يعني خيلي‌هايش تأمين نشد لکن حالا بالاخره يک محسّناتي بود و انسان حس ميکرد که ممکن است اين فوايد وجود داشته باشد. شروع شد اين مذاکرات؛ بعد هم که خب، زمان دولت جناب آقاي روحاني طبعاً گسترش بيشتري و فعّاليّت بيشتري پيدا کرد.  1395/03/25

ده سال، دوازده سال کشمکش با جمهورى اسلامى، نتيجه‌[اش] اين شد که اين شش قدرت، امروز ناچار شدند که گردش چند هزار سانتريفيوژ را در کشور تحمّل کنند؛ ناچار شدند ادامه‌ى اين صنعت را در کشور تحمّل کنند؛ ناچار شدند ادامه‌ى تحقيقات و توسعه‌ى اين صنعت را تحمّل کنند. تحقيق و توسعه‌ى صنعت هسته‌اى ادامه خواهد يافت؛ گردش صنعت هسته‌اى ادامه خواهد يافت؛ اين چيزى است که آنها سالها تلاش کردند، [ولى] امروز روى کاغذ آوردند و امضا دارند ميکنند که حرفى ندارند. اين معنايش چيست جز اقتدار ملّت ايران؟ 1394/04/27 محسّنات اينها است.

معايب چيست؟ معايب همان چيزي است که هميشه از آن بيمناک بوديم و تکرار ميکرديم و ميگفتيم؛ ميگفتيم: آقا، اينها بدعهدند، بدذاتند، دبّه‌دربيار هستند، زير قولشان ميزنند، عمل نميکنند؛ معايب هم اينها است. خلل‌وفُرَجي وجود دارد در برجام که اين معايب ميتوانند خودشان را نشان بدهند و اگر اين خلل‌وفُرَج بسته ميشد، البتّه معايب کمتر ميشد يا منتفي ميشد... . امّا در مورد خود برجام؛ خود سند -همان‌طور که عرض کردم- يک خلل‌وفُرَجي دارد، يک زواياي پرابهامي دارد که اينها موجب شده است که دشمن بتواند سوءاستفاده کند، طرف مقابل بتواند از آنها سوءاستفاده کند.  1395/03/25 محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است، دچار نقاط ابهام و ضعفهاي ساختاري و موارد متعدّدي است که در صورت فقدان مراقبت دقيق و لحظه‌به‌لحظه، ‌ ميتواند به خسارتهاي بزرگي براي حال و آينده‌ي کشور منتهي شود.  1394/07/29

* چگونه در جريان مذاکرات هسته‌اي از دشمن امتياز گرفتيم؟

لکن يک عدّه‌اي دارند اين‌جور وانمود ميکنند که کأنّه اين دستاوردهايي که حالا مثلاً پيدا شد، آمريکا يک لطفي کرد به ما که اين تحريمها را مثلاً برداشت؛ اين‌جور نيست. يک عدّه‌اي از اين فرصت ميخواهند استفاده کنند، باز چهره‌ي منحوس استکبار را بزک کنند؛ اين خيلي خطرناک است. چه لطفي؟... اين لطفي از طرف آنها نيست؛ اين تلاش ملّت ايران است، تلاش دانشمندان است. 1394/10/30

ما با قدرت علمي و فنّاوري خودمان بود که آنچه از آمريکايي‌ها توانستيم بکَنيم در اين قضيّه، کنديم؛ يعني اگر توانايي بيست درصد نبود، اگر توانايي ساخت سانتريفيوژهاي پيشرفته نبود، قطعاً نميتوانستيم آنها را وادار کنيم به اينکه اين چند هزار سانتريفيوژ را از ما قبول بکنند و بپذيرند و بهانه‌گيري نکنند؛ به‌خاطر آن اقتدار بود. اين اقتدار اگر از بين برود، فشار آن‌طرف زياد خواهد شد، هرچه اين اقتدار بيشتر شد، قدرت اين‌طرف براي فشار آوردن به طرف مقابل بيشتر خواهد شد؛ بنابراين اين را بايد حفظ کنيم.  1395/03/25

اگر اقتدار بود، انسان ميتواند حتّي از استکبار امتياز بگيرد. اين امتيازي نبود که آمريکايي‌ها به ما دادند، اين امتيازي بود که ما با قدرتمان گرفتيم، نه اينکه کسي به ما امتياز داد. در همه‌ي زمينه‌ها همين‌جور است. 1395/03/06

همين مقداري که عقب‌نشيني کرد، به‌خاطر اين بود که ملّت از خودش اقتدار نشان داد؛ دولت جمهوري اسلامي از خودش اقتدار نشان داد، عزّت نشان داد... ولي همين اندازه پيشرفتي که انجام گرفت، کار قابل توجّهي است، کار مهمّي است و اين به‌خاطر پشتيباني ملّت، به‌خاطر اقتدار ملّي، به‌خاطر اتّصال فراوان نظام جمهوري اسلامي با آحاد مردم و بدنه‌ي مردم بود.  1394/10/30

* موارد بدعهدي آمريکا کدام است؟

معايب همان چيزي است که هميشه از آن بيمناک بوديم و تکرار ميکرديم و ميگفتيم؛ ميگفتيم: آقا، اينها بدعهدند، بدذاتند، دبّه‌دربيار هستند، زير قولشان ميزنند، عمل نميکنند؛ معايب هم اينها است. خلل‌وفُرَجي وجود دارد در برجام که اين معايب ميتوانند خودشان را نشان بدهند و اگر اين خلل‌وفُرَج بسته ميشد، البتّه معايب کمتر ميشد يا منتفي ميشد...

وظيفه‌ي طرف مقابل اين بود که تحريمها را برطرف کند، برطرف نکرده؛ تحريمها برطرف نشده. بخشي از تحريمها را اينها به يک نحوي برداشته‌اند، منتها در عمل برداشته نشده. خب ميدانيد آنچه محلّ بحث بود تحريمهاي ثانويّه بود. تحريمهاي اوّليّه را اينها با کمال قدرت حفظ کردند و اين بر روي تحريمهاي ثانويّه اثر ميگذارد. من خواهش ميکنم کساني که دست‌اندرکارند توجّه کنند، دقّت کنند؛ مدام نگوييم تحريمها برداشته شده؛ نه، مسئله‌ي معامله‌ي بانکها حل نشده و بانکهاي بزرگ معامله نميکنند... قضيّه‌ي بيمه‌ي نفت‌کش‌ها همين‌جور است... آمريکايي‌ها به بخش مهمّي از تعهّداتشان عمل نکردند.

 ما پيش‌پرداخت‌هايمان را همين‌طوري انجام داديم: ما [غني‌سازي] بيست درصد را تعطيل کرديم، فُردو را تقريباً تعطيل کرديم؛ اراک را تعطيل کرديم، اينها پيش‌پرداخت‌هاي ما بوده، حالا باز توقّع دارند... حالا اين همه پيش‌پرداخت ما داده‌ايم. به‌هرحال طرف مقابل ما عمل نکرده... امروز [اگر] ما هم بخواهيم درآمدهاي نفتي‌مان را به دست بياوريم کار دشواري است؛ هم دشوار است، هم هزينه‌دار است. پولهايي که در کشورهاي ديگر داريم به ما داده نميشود، نشده؛ يعني حالا بعضي‌هايشان قول داده‌اند. آن‌طور که آقاي رئيس جمهور به من گفتند، يک کشوري از اين کشورها قول داده، منتها فقط يک کشور نيست، چند کشورند. ما پول داريم در بانک‌هاي اينها؛ منتها چون پولها به دلار است و مسئله‌ي دلار به آمريکا ارتباط پيدا ميکند، نميتوانند بدهند، کار قفل شده. خب اين دشمني آمريکا است؛ [مگر] دشمني چيست؟ اينها عمل نکردند.  1395/03/25

* وظيفه ما در دوره بعد از برجام چيست؟

بنده از چندي پيش گفتم مراقب نفوذي‌ها باشيد؛ بعضي‌ها بيخود، برآشفته شدند؛ برآشفتگي ندارد. آمريکايي‌ها براي بعد از دوران مذاکرات هسته‌اي، يک نقشه براي داخل ايران داشتند، يک نقشه براي منطقه. اين براي ما روشن بود و روشن شد... بعضي تا گفته ميشود نفوذ، برآشفته ميشوند که آقا، گفتيد نفوذ، گفتيد نفوذ؟ بله، بايد مراقب بود.  1394/12/05

اين دوره‌ي بعد از قضاياي مذاکرات هسته‌اي را خود آمريکايي‌ها اسم‌گذاري کرده‌اند: «دوره‌ي سخت‌گيري بر ايران»، سخت‌گيري بايد بکنيم؛ خيلي خب، حالا سخت‌گيري که بيشتر از سخت‌گيري‌هاي گذشته نيست. جوانان ايران، ملّت ايران، مسئولان کشور بايستي آگاهانه، هشيارانه، اميدوارانه، با شهامت، با توکّل به خداي متعال، با تکيه‌ي بر نقاط قوّت فراواني که دارد، در مقابل دشمني دشمنان بايستند؛ اين خيلي مهم است. هر لحظه‌اي وظيفه‌اي هست، آن وظيفه را بايد شناخت و بايستي انجام داد.  1394/10/19

مراقب خدعه کردن‌ [آنها] باشند؛ مراقب باشند که آنچه آنها دارند انجام ميدهند، منطبق باشد بر آنچه به‌معناي واقعي کلمه تعهّد کرده‌اند. اين خدعه‌ي طرف مقابل را نبايستي ناديده بگيرند. و اگرچنانچه خدعه‌اي از طرف ديدند، آن‌وقت در مقابل، بايستي مقابله‌به‌مثل بکنند؛ يعني اگرچنانچه طرف [مقابل] نقض عهد کرد، اين‌طرف هم بايد نقض عهد بکند، ايستادگي بايد بکند.  1394/10/30

ما البتّه برجام را ابتدائاً نقض نخواهيم کرد؛ اين را همه بدانند! ما نقض نميکنيم برجام را لکن اگر طرف مقابل نقض کند که حالا همين‌طور اين کساني که نامزد رياست جمهوري آمريکايند، مدام دارند تهديد ميکنند که ما مي‌آييم پاره ميکنيم، نقض ميکنيم، اينها اگر پاره کردند، ما آتش ميزنيم. اينکه حالا نقض نميکنيم، متّکي است به دستور قرآن: اَوفوا بِالعَهد؛ بالاخره يک معاهده‌اي است انجام داده‌ايم، نميخواهيم معاهده را ما به هم بزنيم؛ و آنکه اگر آنها نقض کردند، ما هم نقض خواهيم کرد، اين هم متّکي است به آيه‌ي قرآن: وَ اِمّا تَخافَنَّ مِن قَومٍ خِيانَةً فَانبِذ اِلَيهِم عَلي‌ سَوآء؛ اگر آن طرف نقض کرد نقض کن. «فَانبِذ» يعني پرتاب کن طرف خودش، رد کن. بنابراين ما تابع اصول قرآني هستيم؛ هم در اين طرف قضيّه، هم در آن طرف قضيّه... تا وقتي که حالا به‌طور کامل نقض نکرده‌اند ما هم نقض نميکنيم لکن در مقابل خطاهاي آنها و کارشکني آنها، ما بايستي توانايي‌هايمان را حفظ کنيم...  هيئت نظارتي هم ما معيّن کرديم؛ بنده عرض بکنم که توقّع من از هيئت نظارت اين است که دقّت بيشتري بکنند، مراقبت بيشتري بکنند و واقعاً هر نقطه‌اي را که احساس ميکنند طرف مقابل در آن نقطه دارد خيانت ميکند و بد عمل ميکند، آنچه را وظيفه‌ي دفاع از منافع ملّي است انجام بدهند.1395/03/25

* تجربه  ما از مذاکرات هسته‌اي چه بود؟

يک تجربه‌اي ما در مذاکرات هسته‌اي پيدا کرديم؛ اين تجربه را نبايد فراموش کنيم. اين تجربه اين است که اگر ما تنازل هم بکنيم، آمريکا دست از نقش مخرّب خودش برنميدارد؛ اين را ما در مذاکرات هسته‌اي تجربه کرديم. ما نشستيم در جمع 1+5، و حتّي جداگانه با آمريکايي‌ها مذاکره کرديم براي قضيّه‌ي هسته‌اي؛ برادران ما، فعّالان پرتلاش ما به يک نقاط مشترکي رسيدند، به يک نتايجي رسيدند؛ طرف -که آمريکا باشد- يک تعهّداتي کرد؛ جمهوري اسلامي تعهّدات خودش را انجام داد، [ولي] آن طرفِ بدقولِ بدعهدِ بدحساب دارد دبّه ميکند؛ تا الان دبّه کرده است. خيلي خب، اين يک تجربه است، اين شد تجربه. حالا خيلي‌ها قبل از اين تجربه هم ميدانستند امّا بعضي هم که نميدانستند، حالا بدانند: در هر زمينه‌ي ديگري هم که با آمريکا شما بحث و مجادله کنيد، شما کوتاه بياييد، تنازل کنيد، باز او نقش مخرّب خودش را حفظ خواهد کرد؛ در همه‌ي زمينه‌ها: بحث حقوق بشر، بحث موشک، بحث تروريسم، بحث لبنان، بحث فلسطين؛ در هر قضيّه‌اي که شما به فرض -که البتّه محال است- از اصول خودتان، از مباني خودتان کوتاه بياييد، صرف‌نظر بکنيد، بدانيد او کوتاه نخواهد آمد؛ اوّل با زبان و با لبخند و با تبسّم وارد ميدان خواهد شد، بعد در عمل، کاري را که بايد انجام بدهد، دبّه ميکند و تعهّد خودش را انجام نميدهد؛ اين شد يک تجربه براي ملّت ايران؛ اين تجربه را مغتنم بشمريد... در برجام يک چيز ثابت شد و آن اينکه آمريکايي‌ها دارند دشمني ميکنند با ما، دارند دشمني ميکنند؛ نه‌فقط کنگره‌ي آمريکا که حالا نقش شمر را دارد بازي ميکند به‌اصطلاح، اينهايي هم که نقش شمر را نميخواهند بازي کنند -يعني دولت آمريکا- اينها هم دارند دشمني ميکنند منتها شکل دشمني‌شان فرق دارد با آنها؛ امّا دارند دشمني ميکنند؛ اينکه خب [معلوم شد]. خب، اينها را ما تجربه قرار بدهيم. عقلانيّت اين است که انسان با يک چنين دشمني، با خرد، با تدبير، با حذر، با فريب نخوردن، با نزديک نشدن به ميدان توطئه‌ي او، با وارد نشدن در ميداني که او ترسيم کرده، با اينها بايد انسان پاسخ بدهد. 1395/04/12

* چرا مي‌گوييم هسته‌اي بهانه است؟

عامل اين خصومت تمام‌نشدني، ماهيّت و هويّت جمهوري اسلامي ايران است که برخاسته از انقلاب اسلامي است. ايستادگي بر مواضع بر حقّ اسلامي در مخالفت با نظام سلطه و استکبار، ايستادگي در برابر زياده‌طلبي و دست‌اندازي به ملّتهاي ضعيف، افشاي حمايت آمريکا از ديکتاتوري‌هاي قرون وسطائي و سرکوب ملّتهاي مستقل، دفاع بي‌وقفه از ملّت فلسطين و گروه‌هاي مقاومت ميهني، فرياد منطقي و دنياپسند بر سر رژيم غاصب صهيونيست، قلمهاي عمده‌اي را تشکيل ميدهند که دشمني رژيم ايالات متّحده‌ي آمريکا را بر ضدّ جمهوري اسلامي، براي آنان اجتناب‌ناپذير کرده است؛ و اين دشمني تا هنگامي که جمهوري اسلامي با قدرت دروني و پايدار خود، آنان را مأيوس کند ادامه خواهد داشت. 1394/07/29

من دو سه سال قبل از اين در اوايل اين قضيّه‌ي مذاکرات هسته‌اي، گفتم آمريکايي‌ها از همين الان به ما بگويند اگر جمهوري اسلامي تا کجا عقب‌نشيني کند، آنها ديگر دشمني نميکنند؛ اين را بگويند. اگر مسئله‌ي هسته‌اي حل شد، ديگر قضيّه تمام است؟ خب حالا قضيّه‌ي  هسته‌اي حل شده، ببينيد تمام است قضيّه؟ قضيّه‌ي موشکها پيش آمد؛ قضيّه‌ي موشکها حل بشود، قضيّه‌ي حقوق بشر است؛ قضيّه‌ي حقوق بشر حل بشود، قضيّه‌ي شوراي نگهبان است؛ قضيّه‌ي شوراي نگهبان حل بشود، قضيّه‌ي اصل رهبري و ولايت فقيه است؛ قضيّه‌ي ولايت فقيه حل بشود، قضيّه‌ي اصل قانون اساسي و حاکميّت اسلام است؛ اينها است، دعوا سر چيزهاي جزئي نيست. بنابراين اين تصوّر، تصوّر غلطي است.  1395/03/25

* امريکايي‌ها پس از برجام به دنبال چه هستند؟

ما اين مسئله‌ي نفوذ را در قضيّه‌ي برجام و پس از برجام مطرح کرديم؛ اين خيلي مسئله‌ي عجيب و خيلي مسئله‌ي مهمّي است. کساني که در مسائل گوناگون دسترسي به اطّلاعات دارند، خوب ميدانند که چه دامي براي کشور گسترده‌اند يا ميخواهند بگسترانند براي نفوذ کردن در حصن و حصار اراده و فکر و تصميم ملّت ايران، با انحاء مختلفِ تدابير و سياستها و توطئه‌ها؛ اين الان در جريان است؛ مردم در باب انتخابات بايد خيلي متوجّه اين باشند.   1394/10/14

در اين مقطع زماني، سياستهاي استکبار و بخصوص و به‌طور خاص سياستهاي آمريکا اقتضا ميکند که يک تفکري تزريق بشود در ميان ملّت ما؛ اوّل در ميان نخبگان جامعه و بعد از آن بتدريج به افکار عمومي منتقل بشود؛ يک تفکر خاصّي تزريق بشود به افکار عمومي. آن سياستي که مورد نظر آنها است اين است که وانمود کنند ملّت ايران بر سر يک دوراهي قرار دارد و چاره‌اي ندارد جز اينکه يکي از اين دو راه را انتخاب کند. آن دوراهي عبارت است از اينکه يا بايد با آمريکا کنار بيايند، يا بايد به‌طور دائم فشارهاي آمريکا و مشکلات ناشي از آن را تحمّل کنند؛ يکي از اين دو را ملّت ايران بايد انتخاب کند؛ اين چيزي است که آنها ميخواهند. [البتّه] کنار آمدن با آمريکا به‌معناي کنار آمدن با هيچ دولت ديگري نيست. چون دولت آمريکا داراي ثروت، داراي دستگاه‌هاي تبليغاتي وسيع، داراي سلاحهاي خطرناک و داراي امکانات بسياري است، کنار آمدن با دولت آمريکا ناگزير، به‌معناي قبول تحميل‌هاي آن دولت است.

طبيعت توافق با آمريکا همين است؛ همه‌جا همين‌جور است؛ کشورهاي ديگر هم که در هر مسئله‌اي با آمريکا توافق ميکنند، معنايش اين است که از مواضع خودشان به‌نفع طرف مقابل عقب‌نشيني ميکنند بدون اينکه طرف مقابل به‌نفع آنها يک عقب‌نشيني قابل‌توجّهي انجام بدهد. در همين توافق اخير هسته‌اي هم اگرچه اين توافق را ما تأييد کرديم و برگزارکنندگان اين توافق را مورد قبول اعلام کرديم و قبول داريم آنها را، لکن اينجا هم همين‌جور بود؛ وزير خارجه‌ي محترم ما در مواردي به بنده گفت که ما [مثلاً] اينجا را يا اين خطّ قرمز را ديگر نتوانستيم حفظ کنيم. معناي اين همين است؛ يعني وقتي طرف مقابل يک دولتي مثل آمريکا است که وسايل تبليغ دارد، امکانات دارد، پول دارد، ديپلماسي فعّال دارد، عوامل گوناگوني در اطراف دنيا دارد، دولتهايي که به آنها فشار مي‌آورد در اختيارش هستند، کنار آمدن با او به‌معناي صرف‌نظر کردن از برخي از چيزهايي است که انسان بر آنها پاي ميفشرد.

اين يک دوراهي است که طبق سياستهاي آمريکا که ميخواهند در ذهن ملّت ما تزريق بکنند، يک دوراهي ناگزير است؛ يک دوگانه‌ي اجتناب‌ناپذير است: يا بايد در مقابل آمريکا و خواستهاي او در موارد بسياري کوتاه بياييم، يا بايد فشارهاي آمريکا را، تهديدهاي آمريکا را، ضررهاي ناشي از مخالفت با آمريکا را تحمّل کنيم... م. بنابراين، کساني که اميد ميبندند به اينکه بنشينيم با آمريکا در فلان مسئله مذاکره کنيم و به يک نقطه‌ي توافقي برسيم -يعني ما يک تعهّدي بکنيم، طرف مقابل هم يک تعهّدي بکند- از اين غفلت ميکنند که ما ناگزير بايد به همه‌ي تعهّدهاي خود عمل کنيم [امّا] طرف مقابل با طُرق مختلف، با شيوه‌هاي مختلف، با خدعه، با تقلّب سر باز ميزند و به تعهّدهايي که کرده است عمل نميکند. اين چيزي است که ما امروز در مقابل چشم خودمان داريم مي‌بينيم؛ يعني خسارت محض.

* راه گشايش اقتصادي پس از برجام چيست؟

در خاتمه همان‌طور که در جلسات متعدّد به آن‌جناب و ديگر مسئولان دولتي يادآور شده و در جلسات عمومي به مردم عزيزمان گوشزد کرده‌ام، رفع تحريمها هر چند از باب رفع ظلم و احقاق حقوق ملّت ايران کار لازمي است، ليکن گشايش اقتصادي و بهبود معيشت و رفع معضلات کنوني جز با جدّي گرفتن و پيگيري همه‌‌جانبه‌ي اقتصاد مقاومتي ميسّر نخواهد شـد. اميد است که مراقبت شود که اين مقصود با جدّيّت تمام دنبال شود و بخصوص به تقويت توليد ملّي توجّه ويژه صورت گيرد و نيز مراقبت فرماييد که وضعيّت پس از برداشته شدن تحريمها، به واردات بي‌رويّه نينجامد، و بخصوص از وارد کردن هرگونه مواد مصرفي از آمريکا جدّاً پرهيز شود. 1394/07/29